De sleutel voor de financiële stabiliteit van Italië ligt de komende maanden waarschijnlijk niet in Brussel, maar bij het gedrag van beleggers die Italiaanse staatsschulden bezitten. Hierbij is het oordeel van kredietbureaus over het Italiaanse beleid extra belangrijk.
De Italiaanse regering van de populistische partijen Lega en de Vijfsterrenbeweging ligt op ramkoers met Brussel over het voornemen om flink meer geld uit te geven en het begrotingstekort verder te laten oplopen. Dat is vooral riskant vanwege de gevolgen voor de toch al hoge Italiaanse staatsschuld.
De Europese Commissie heeft de Italiaanse regering afgelopen dinsdag formeel verzocht een nieuwe ontwerpbegroting voor 2019 in te leveren. Maar de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini heeft vervolgens aangegeven dat er “geen komma” wordt veranderd aan de begrotingsplannen.
De eerste conceptbegroting van de eurosceptische coalitieregering van Lega en de de Vijfsterrenbeweging werd begin vorige week in Brussel ingeleverd. Toen was al duidelijk dat de cijfers te veel afwijken van de Europese regels. Het begrotingstekort loopt volgend jaar op naar 2,4 procent van het nationaal inomen terwijl 0,8 was afgesproken. Rome wil 37 miljard euro meer uitgeven.
S&P negatiever over Italië
Kredietbeoordelaar S&P (Standard & Poor’s) heeft zijn vooruitzichten voor de kredietwaardigheid van Italië vrijdag naar beneden bijgesteld. Volgens S&P zijn de economische en fiscale plannen van de nieuwe Italiaanse regering slecht voor de economische groei van het land.
De negatieve 'outlook' is een voorbode op een mogelijke afwaardering van de zogenoemde rating voor het land. Die kredietbeoordeling geeft aan hoe groot het risico is dat een land of financiële instelling niet meer aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen. Vooralsnog houdt Italië de rating BBB/A-2.
Eerder deze week verlaagde Moody's, een andere kredietbeoordelaar, zijn rating voor Italië nog vanwege zorgen over het oplopende begrotingstekort in het land.
Van belang is vooral of het kredietoordeel van Italië de zogenoemde 'junkstatus' bereikt. Bij Moody's en S&P is Italië daar nu nog één stap van verwijderd.
Op het moment dat drie grote kredietbeoordelaars Italiaanse staatsobligaties als in hoge mate riskant beoordelen, mogen bepaalde institutionele beleggers zoals pensioenfonden en verzekeraars niet meer in Italiaans staatspapier beleggen. In die situatie kan de Europese Centrale Bank (ECB) ook geen noodsteun verlenen aan Italiaanse banken in geval van een crisis, tenzij Italië zich onderwerpt aan een vanuit Europa gedicteerd begrotingsprogramma.
Druk van financiële markten op Italië
Volgens zakenbank Goldman Sachs kan Italië het nog zwaar krijgen. Econoom Silvia Ardagna gaf begin deze week aan dat de marktsituatie in Italië “wellicht eerst moet verslechteren, voordat verbetering optreedt.”
De redenering van Goldman Sachs-econoom Ardagna is dat een flinke dreun voor Italiaanse staatsobligaties (lees: hogere leenrentes) en Italiaanse bankaandelen wellicht de enige manier is om de Italiaanse regering van koers te doen wijzigen.
“Beleggers begrijpen dat het er niet alleen om gaat een juiste waardering te geven van het eindspel, maar dat het ook gaat om het pad daarnaartoe – en de risico’s die dat meebrengt”, meldde Ardagna maandag in een rapport.
“Vanuit dit oogpunt zijn we van mening dat spanningen op de financiële markt in Italië eerst zouden moeten toenemen om voldoende druk uit te oefenen op de Italiaanse politiek. Dit kan een prikkel geven voor een politieke koerswijziging en een andere retoriek. ”